مزایای استفاده‌ی بهینه از نور طبیعی در مراکز درمانی

نور ذاتاً شفابخش است. تأثیر آن بر روی ریتم شبانه‌روزی بدن ما که کنترل چرخه‌ی خواب و بیداری ما را در دست دارد، انکارناپذیر است. نور طبیعی روز بر روی سلامت روان، عملکرد خوب قلب، دمای بدن و دیگر موارد مربوط به سلامتی تأثیر چشم‌گیری دارد. پژوهش‌های متعددی به تأثیر نور طبیعی در درمان بیماران و سلامت کادر درمان اشاره کرده‌اند. در ادامه بیشتر در این مورد می‌خوانید.

نور مصنوعی در بیمارستان‌ها

پیشرفت‌هایی که در نورپردازی مصنوعی و تهویه‌ی هوا به وجود آمده، این امکان را به معماران داده است که بتوانند فضاهای بسته‌ی وسیع با عمق زیاد را طراحی کنند که تنها به نور طبیعی برای روشنایی متکی نیستند. در حالی که این فضاها قابل سکونت هستند، اغلب کارایی کافی را نداشته و بر روی سلامتی و بهره‌وری افراد تأثیرات منفی به همراه دارند. بیماران در اتاق‌های بدون پنجره سطح استرس بالاتری را متحمل می‌شوند و در شرایط حاد به سندروم ساختمان بیمار (SBS) دچار خواهند شد.

معماران امروزه برای طراحی کلینیک و فضاهای درمانی تمرکز بیشتری بر روی پایداری و ایجاد فضاهای سبز دارند. در این میان استفاده‌ی بهینه از نور طبیعی و ایجاد چشم‌اندازهای زیبا از پنجره‌ها به محیط بیرون نیز اهمیت بسیاری پیدا کرده است. در عین حال لازم است با تمهیداتی از تأثیرات منفی نور خورشید مانند جذب گرما، عبور اشعه‌ی فرابنفش و خیرگی چشم جلوگیری کنیم.

مزایای نور طبیعی برای فضاهای درمانی 

 کاهش زمان بستری بیماران:جهت‌گیری ساختمان و نورگیری آن نکته‌ی مهمی است که هنگام طراحی کلینیک باید در نظر داشته باشیم. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که بیماران در اتاق‌های روشن‌تر در مدت زمان کمتری، (چیزی حدود ۴۱٪ کمتر) از آنهایی که در اتاق‌های بدون نور بستری بوده‌اند مداوا پیدا می‌کنند.  روحیه‌ی بیماران نیز در اتاق‌های روشن‌تر بسیار بالاتر بوده و با امید بیشتری روند درمان را دنبال می‌کنند.

تسریع مدت‌زمان ریکاوری بعد از عمل: در یک اتاق پر از نور طبیعی و دارای چشم‌انداز زیبا، بیماران بعد از عمل استرس کمتری را متحمل می‌شوند و به این ترتیب فشار خون آنها نیز طبیعی‌تر است که این برای بهبود سریع‌تر موضوعی حیاتی است. در اتاق‌های تاریک، بیماران بیشتر دچار افسردگی می‌شوند و این موضوع کندتر شدن مدت‌زمان ریکاوری را به همراه دارد. با احساس اضطراب، التهاب بدن نیز افزایش پیدا می‌کند. این امر باعث افزایش درد شده و مانع بهبودی سریع می‌شود.

تسکین سریع‌تر دردهای جسمانی: بیماران در اتاق‌های روشن تا حدود ۲۲٪ مسکن کمتری مصرف می‌کنند. تحمل عوارض جانبی داروها بعد از عمل جراحی و دردهای دوران ریکاوری بسیار سخت است و ممکن است به مشکلات سلامتی دیگری منجر شود.

بهبود روحیه‌ی کادر درمان: نور طبیعی روز به افزایش بهره‌وری کارمندان و بهبود حال روحی آنها کمک می‌کند. افراد با انرژی بیشتری کارهای روزانه‌ی خود را انجام می‌دهند. در محیط‌های درمانی که از نور طبیعی و چشم‌انداز زیبا بهره‌مند هستند، کادر درمان استرس کمتری خواهند داشت و این موضوع به بهبود عملکرد آنها کمک کرده و مزایای آن در نهایت به نفع بیماران تمام می‌شود.

نور طبیعی ایده‌آل برای فضاهای درمانی

مهم‌ترین نکته‌ی مربوط به طراحی پنجره‌های یک محیط درمانی، میزان عبور نور خورشیدی است که باید به فضا وارد شود. پس از آن نزدیکی بیمار به پنجره، چشم‌انداز و حریم خصوصی بیمار اهمیت پیدا می‌کند. بر اساس استانداردهای طراحی کلینیک و فضاهای درمانی، ابعاد متفاوتی برای پنجره اتاق‌های درمان در نظر گرفته شده است. به طور کلی بیماران ترجیح می‌دهند که پنجره دست کم ۲۵٪ دیوار خارجی را به خود اختصاص دهد. بسیاری از بیماران اتاق‌های دارای بیش از دو پنجره را برای گذراندن دوران درمان ترجیح می‌دهند.

مطالعات بسیاری نشان داده است که نزدیکی به نور طبیعی با شدت ۲۵۰۰ لوکس برای مدت کوتاه یا نورپردازی با طول موج کوتاه برای مدت زمان حداقل ۲ ساعت در صبح، بیشترین فایده را برای بیماران دارد. این موضوع برای بیماران مبتلا به آلزایمر و دیگر بیماری‌های مربوط به زوال عقل نیز صدق می کند. چرا که تحریک‌پذیری این افراد را کاهش داده و چرخه‌ی خواب و بیداری آنها را بهبود می‌بخشد.

بیمارستان باید محیطی شفابخش را ارائه دهد. در حالی که نور طبیعی روز بهترین گزینه است، همیشه امکان این را نداریم که میزان کافی از آن را داشته باشیم. در فصول مختلف سال میزان بهره‌وری از نور خورشید متغیر است. برای این منظور لازم است از نور مصنوعی نیز کمک بگیریم.

اهمیت نورپردازی کلینیک

نور و رنگ از جمله عوامل تأثیرگذار بر شرایط روحی و روانی ما هستند که در طراحی و معماری داخلی باید به آنها توجه ویژه‌ای داشته باشیم. افراد در محیط‌های کم‌نور و تاریک احساس خفگی و کسالت دارند. محیط‌های درمانی باید تداعی‌گر سلامت جسمانی و حال روحی خوب باشند. به همین دلیل در این مقاله به اهمیت نورپردازی در طراحی داخلی کلینیک می‌پردازیم. نکات مهمی هم در باب چگونگی نورپردازی کلینیک ارائه شده است.

بهبود بینایی بیماران و کادر درمان

اولین شرط دیدن اجسام، عبور نور از آنها است. در محیط‌های درمانی این امر اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. همچنین باید در نظر بگیریم که با افزایش سن بینایی افراد کاهش می‌یابد. بنابراین با یک نورپردازی مناسب در فرآیند طراحی داخلی مطب باید شرایط دید مطلوب را برای افراد فراهم کنیم. بیماران مبتلا به زوال عقل و آلزایمر نیز از لحاظ ذهنی دچار مشکلات خاص بوده و معمولاً با اختلالات بینایی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند. این مشکلات می‌تواند به اضطراب آنها در شرایط بیماری دامن بزند. بنابراین لازم است با در نظر گرفتن کاربری کلینیک و مراجعین به آن نوع خاصی از نورپردازی را لحاظ کنیم که تمام افراد در آسایش باشند.

ایجاد جذابیت بصری

یک محیط با نورپردازی مناسب برای همه‌ی افراد زیبا و دعوتگرا به نظر می‌رسد. کارمندان و مراجعین به کلینیک هر دو باید از آرامشی نسبی در محیط درمانی بهره‌مند باشند و یکی از عواملی که باعث برقراری این آرامش می‌شود، نورپردازی اصولی است. با استفاده از انواع تجهیزات و روش‌های نورپردازی مناسب سبک دکوراسیون داخلی کلینیک می‌توانیم شرایط خوبی را برای تمام افراد حاضر در کلینیک فراهم کنیم. نورپردازی به روش‌های زیر انجام می‌شود:

• لوستر و چراغ‌های آویز که برای اتاق انتظار مناسب هستند و به آنها حس دنجی فضای خانه را می‌بخشند.

• نورپردازی مخفی برای راهروها و اتاق‌های درمان بهترین گزینه است.

• نوارهای ال‌ای‌دی دیواری که بیشتر جنبه‌ی دکوراتیو داشته و برای طراحی میز پذیرش نیز کاربرد دارند.