مزایای استفاده‌ی بهینه از نور طبیعی در مراکز درمانی

نور ذاتاً شفابخش است. تأثیر آن بر روی ریتم شبانه‌روزی بدن ما که کنترل چرخه‌ی خواب و بیداری ما را در دست دارد، انکارناپذیر است. نور طبیعی روز بر روی سلامت روان، عملکرد خوب قلب، دمای بدن و دیگر موارد مربوط به سلامتی تأثیر چشم‌گیری دارد. پژوهش‌های متعددی به تأثیر نور طبیعی در درمان بیماران و سلامت کادر درمان اشاره کرده‌اند. در ادامه بیشتر در این مورد می‌خوانید.

نور مصنوعی در بیمارستان‌ها

پیشرفت‌هایی که در نورپردازی مصنوعی و تهویه‌ی هوا به وجود آمده، این امکان را به معماران داده است که بتوانند فضاهای بسته‌ی وسیع با عمق زیاد را طراحی کنند که تنها به نور طبیعی برای روشنایی متکی نیستند. در حالی که این فضاها قابل سکونت هستند، اغلب کارایی کافی را نداشته و بر روی سلامتی و بهره‌وری افراد تأثیرات منفی به همراه دارند. بیماران در اتاق‌های بدون پنجره سطح استرس بالاتری را متحمل می‌شوند و در شرایط حاد به سندروم ساختمان بیمار (SBS) دچار خواهند شد.

معماران امروزه برای طراحی کلینیک و فضاهای درمانی تمرکز بیشتری بر روی پایداری و ایجاد فضاهای سبز دارند. در این میان استفاده‌ی بهینه از نور طبیعی و ایجاد چشم‌اندازهای زیبا از پنجره‌ها به محیط بیرون نیز اهمیت بسیاری پیدا کرده است. در عین حال لازم است با تمهیداتی از تأثیرات منفی نور خورشید مانند جذب گرما، عبور اشعه‌ی فرابنفش و خیرگی چشم جلوگیری کنیم.

مزایای نور طبیعی برای فضاهای درمانی 

 کاهش زمان بستری بیماران:جهت‌گیری ساختمان و نورگیری آن نکته‌ی مهمی است که هنگام طراحی کلینیک باید در نظر داشته باشیم. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که بیماران در اتاق‌های روشن‌تر در مدت زمان کمتری، (چیزی حدود ۴۱٪ کمتر) از آنهایی که در اتاق‌های بدون نور بستری بوده‌اند مداوا پیدا می‌کنند.  روحیه‌ی بیماران نیز در اتاق‌های روشن‌تر بسیار بالاتر بوده و با امید بیشتری روند درمان را دنبال می‌کنند.

تسریع مدت‌زمان ریکاوری بعد از عمل: در یک اتاق پر از نور طبیعی و دارای چشم‌انداز زیبا، بیماران بعد از عمل استرس کمتری را متحمل می‌شوند و به این ترتیب فشار خون آنها نیز طبیعی‌تر است که این برای بهبود سریع‌تر موضوعی حیاتی است. در اتاق‌های تاریک، بیماران بیشتر دچار افسردگی می‌شوند و این موضوع کندتر شدن مدت‌زمان ریکاوری را به همراه دارد. با احساس اضطراب، التهاب بدن نیز افزایش پیدا می‌کند. این امر باعث افزایش درد شده و مانع بهبودی سریع می‌شود.

تسکین سریع‌تر دردهای جسمانی: بیماران در اتاق‌های روشن تا حدود ۲۲٪ مسکن کمتری مصرف می‌کنند. تحمل عوارض جانبی داروها بعد از عمل جراحی و دردهای دوران ریکاوری بسیار سخت است و ممکن است به مشکلات سلامتی دیگری منجر شود.

بهبود روحیه‌ی کادر درمان: نور طبیعی روز به افزایش بهره‌وری کارمندان و بهبود حال روحی آنها کمک می‌کند. افراد با انرژی بیشتری کارهای روزانه‌ی خود را انجام می‌دهند. در محیط‌های درمانی که از نور طبیعی و چشم‌انداز زیبا بهره‌مند هستند، کادر درمان استرس کمتری خواهند داشت و این موضوع به بهبود عملکرد آنها کمک کرده و مزایای آن در نهایت به نفع بیماران تمام می‌شود.

نور طبیعی ایده‌آل برای فضاهای درمانی

مهم‌ترین نکته‌ی مربوط به طراحی پنجره‌های یک محیط درمانی، میزان عبور نور خورشیدی است که باید به فضا وارد شود. پس از آن نزدیکی بیمار به پنجره، چشم‌انداز و حریم خصوصی بیمار اهمیت پیدا می‌کند. بر اساس استانداردهای طراحی کلینیک و فضاهای درمانی، ابعاد متفاوتی برای پنجره اتاق‌های درمان در نظر گرفته شده است. به طور کلی بیماران ترجیح می‌دهند که پنجره دست کم ۲۵٪ دیوار خارجی را به خود اختصاص دهد. بسیاری از بیماران اتاق‌های دارای بیش از دو پنجره را برای گذراندن دوران درمان ترجیح می‌دهند.

مطالعات بسیاری نشان داده است که نزدیکی به نور طبیعی با شدت ۲۵۰۰ لوکس برای مدت کوتاه یا نورپردازی با طول موج کوتاه برای مدت زمان حداقل ۲ ساعت در صبح، بیشترین فایده را برای بیماران دارد. این موضوع برای بیماران مبتلا به آلزایمر و دیگر بیماری‌های مربوط به زوال عقل نیز صدق می کند. چرا که تحریک‌پذیری این افراد را کاهش داده و چرخه‌ی خواب و بیداری آنها را بهبود می‌بخشد.

بیمارستان باید محیطی شفابخش را ارائه دهد. در حالی که نور طبیعی روز بهترین گزینه است، همیشه امکان این را نداریم که میزان کافی از آن را داشته باشیم. در فصول مختلف سال میزان بهره‌وری از نور خورشید متغیر است. برای این منظور لازم است از نور مصنوعی نیز کمک بگیریم.

طراحی داخلی برای افراد دارای بیماری ذهنی

نحوه‌ی درمان و کنترل بیماری‌های روانی و ذهنی در طول سالیان گذشته تغییرات چشم‌گیری داشته است. به همین ترتیب طراحی فضاهای درمانی مربوطه نیز با توجه به این تغییرات و پیشرفت‌ها شکل تازه‌ای پیدا کرده‌اند. طراحی بیمارستان و فضاهای درمانی تأثیر به سزایی در بهبود حال بیماران دارد و طراحی داخلی اصولی منجر به درک بهتری از تشخیص و مراقبت از بیماران منجر می‌شود. در ادامه نکاتی را خواهید خواند که از نظر پژوهشگران به طراحی اصولی برای افراد دارای بیماری‌های روانی کمک می‌کند.

بهبود و مداوا

مراکز درمانی امروزی با دیدگاه انسانی‌تری طراحی می‌شوند و تمرکز طراحان بر روی خلق و خوی تک تک افراد است تا به این شکل فضایی را ایجاد کنند که برای همه ملموس و امن باشد. در واقع لازم است در کنار ضوابط طراحی و استانداردها، عواطف انسانی را نیز در نظر داشته باشیم.

برای طراحی داخلی کلینیک با محوریت توجه به بیماران، لازم است مواردی مانند بهبود، تشویق به مداوا و ارتقا دادن نتایج درمان را در نظر بگیریم. این موارد می‌تواند همه چیز را در بر بگیرد. از انتخاب رنگ آرامش‌بخش برای دیوارها تا المان‌های طبیعی مانند گیاهان سبز که به ایجاد جوی صمیمی برای بیماران و خانواده‌های آنها منجر می‌شود. گذراندن زمان در فضاهای درمانی برای بیماران و خانواده‌های آنها استرس به همراه دارد اما با یک طراحی اصولی می‌توانیم کنترل بهتری بر احساسات بیماران داشته و به بهبودی هر چه زودتر آنها کمک کنیم.

تمرکز بر امکانات رفاهی

فرایند درمان در یک مرکز درمانی اغلب به خوبی پیشرفت خواهد کرد اگر محیط درمانی نیز به ایجاد حس مشارکت و خودمراقبتی کمک کرده و به بیماران انگیزه و امید برای ادامه ببخشد. این رویکر در طراحی به این معنا است که دادن حق انتخاب به بیماران برای انتخاب امکانات رفاهی گوناگون، یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌هایی است که باید در نظر داشته باشیم. برای مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اتاق ورزش و تمرین
• استودیوهای هنری
• امکان دسترسی به غذاهای سالم
• فضاهای باز
• مکان‌هایی برای پیاده‌روی
• امکان انجام فعالیت‌های فردی یا گروهی در طی روند درمان
• امکان برقراری ارتباط بیماران با یکدیگر و ایجاد حس هم‌دلی در بین آنها

زیبایی و ایمنی

موارد عملکردی که هنگام طراحی داخلی کلینیک در جهت ایجاد محیطی استاندارد باید در نظر داشته باشیم عبارتند از:

• نورپردازی
• ایجاد شرایط آکوستیک مطلوب
• متریال مناسب
• مبلمان مناسب

برای انتخاب درست این موارد باید علاوه بر در نظر گرفتن عملکرد و استانداردها، ایجاد حس مثبت و زیبایی را نیز در نظر داشته باشیم. در این میان می‌توانیم از این موارد جهت ایجاد محیطی زیبا و دعوتگرا پیروی کنیم.

طرح و الگو: برای مثال طرح کفپوش‌ها باید ساده و مینیمال انتخاب شود تا خیرگی چشم ایجاد نکرده و باعث سردرگمی بیماران در فضا نشود.

مسیریابی: سیستم مسیریابی مناسب از جمله موارد ضروری است که هنگام طراحی کلینیک باید در نظر داشته باشیم تا افراد در محیط دچار سردرگمی نشوند و به آسانی به فضاهای مورد نظر خود هدایت شوند.

آکوستیک: وجود صداهای مزاحم در مراکز درمانی باعث ایجاد تنش در بیماران و کادر درمان می‌شود. در چنین فضایی امکان خطای پزشکی نیز وجود دارد. بر این اساس لازم است با در نظر گرفتن اصول و ضوابط، محیطی ایجاد کنیم که از شرایط آکوستیک مطلوبی برخوردار باشد.

نورپردازی: استفاده از لامپ‌های فلورسنت باید محدود شود و برای نوررپزدازی باید از جایگزین بهتری مانند لامپ‌های LED استفاده کنیم که نور گرم و زیباتری دارند و حالتی صمیمی و خودمانی به فضا می‌بخشند.

مبلمان: مبلمان باید بر اساس شرایط بیماران طراحی و یا انتخاب شود. در برخی موارد لازم است که مبلمان سنگین و غیر قابل حرکت باشد. در موارد دیگر ممکن است به مبلمان سبک‌تر نیاز داشته باشیم که به آسانی جابجا شود.

طراحی انسان‌محور

یک طراحی خوب، قدرت ایجاد محیطی کاملاُ انسانی و پویا را دارد. توجه به شرایط بیماران و خواسته‌های آنها از اولویت‌های یک طراحی انسان‌محور است. بیمار وقتی ببیند حتی در جزئیات هم حق انتخاب دارد، حس بهتری به روند درمان پیدا می‌کند و باعث می‌شود رضایت بیشتری داشته باشد. 

آن روزها گذشت که در محیط درمانگاه‌ها تنها شاهد تجهیزات زمخت درمانی، اتاق‌های بدون حریم خصوصی و معماری دلهره‌آور بودیم. در حال حاضر بیماران و خانواده‌های آنها با فضایی مدرن و دعوتگرا مواجه می‌شوند که در آن تمام نیازهای آنها در نظر گرفته شده است. شفقت و هم‌دلی انسانی باید در طراحی مشهود باشد. به این ترتیب افراد دارای مشکلات روانی راحت‌تر روند درمان را طی کرده و تحت مراقبت قرار می‌گیرند. 

چوب، متریالی شفابخش برای طراحی داخلی کلینیک

در سال‌های اخیر سلامت و رفاه افراد عامل مهمی برای پیشبرد طراحی داخلی فضاهای عمومی تبدیل شده است. معماری زیست‌دوست و با بهره از المان‌های طبیعی نیز بیشتر از پیش مورد توجه طراحان قرار گرفته است. پژوهش‌های بسیاری حاکی از آن است که یک محیط آرام و الهام‌بخش، به ویژه اگر بازتاب‌دهنده‌ی طبیعت باشد، تأثیر مثبتی بر روی احساسات و سلامت جسمی ما خواهد گذاشت.

برای بیماران و افراد دارای مشکلات جسمی که نیاز به طی کردن دوره‌ی بهبودی یا مراقبت‌های پرستاری دارند، ایجاد یک محیط آرام‌بخش اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در ادامه با مزایای استفاده از چوب در طراحی داخلی فضاهای درمانی آشنا خواهید شد.

کاهش استرس افراد

پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که استفاده از چوب در طراحی داخلی تأثیری شفابخش دارد و حسی مانند بودن در طبیعت را به افراد منتقل می‌کند. این مزایا باعث استفاده‌ی گسترده از چوب در طراحی داخلی کلینیک و بیمارستان‌ها شده است. چرا که در این فضاها برای نگهداری گیاهان محدودیت‌هایی وجود دارد.

مطالعات دیگری نیز نشان داده‌اند که داشتن یک چشم‌انداز طبیعی از اتاق درمان می‌تواند تأثیری شگرف بر روحیه و سلامت جسمی بیماران داشته باشد. علاوه بر این با دنبال کردن اصول معماری بیوفیلیک و استفاده از گیاهان در طراحی داخلی کلینیک می‌توانیم المان‌های طبیعی بیشتری به محیط اضافه کرده و به تبع آن به کاهش استرس آنها کمک کنیم. حضور گیاهان در طراحی داخلی به کاهش فضار خون و ضربان قلب کمک می‌کند و به این ترتیب تحمل افراد بالاتر رفته و قادر خواهند بود مدت زمان بیشتری را در محیط درمانی سپری کنند.

یک پژوهش ژاپنی بر روی خانه‌های سالمندان نشان داده است که فراهم کردن میز، صندلی و سایر اقلام چوبی در طراحی داخلی باعث افزایش تعامل بین ساکنین می‌شوند و در نتیجه از نظر حسی شرایط بهتری را تجربه خواهند کرد.

بهبود روحیه‌ی بیماران

چوب با پایین آوردن فعالیت سیستم عصبی سیمپتیک بدن، چنین تأثیر آرام‌بخشی را بر روی سلامت انسان می‌گذارد. این سیستم عصبی در واقع به واکنش‌های اضطرابی منجر شده، فشار خون و ضربان قلب را نیز بالا می‌برد. عملکرد گوارش نیز به میزان فعالیت این سیستم بستگی دارد. وقتی با طبیعت یا المان‌های چوبی احاطه می‌شویم، این علائم عصبی کاهش پیدا می‌کنند.

پژوهش‌ها حاکی از آن است که استفاده از متریال‌های طبیعی، ایجاد چشم‌انداز به محیط بیرون و تهویه و نور طبیعی به کاهش استرس و تحمل افراد در برابر درد و فشارهای بیماری کمک می‌کند.

طراحی مرکز درمان اوتیسم کودکان در سیدنی

مرکز درمانی Edgecliff برای کودکان مبتلا به اوتیسم در سیدنی استرالیا، دارای طراحی داخلی آرام‌بخش ، مدرن و زنده‌ای است که توجه افراد را به خود جذب کرده است. معماران در این پروژه با در نظر گرفتن نیازهای مراجعین خاص خود و آسایش کارمندان نوعی طراحی داخلی را ارائه داده‌اند که روشن، دعوتگرا، امن و چشم‌نواز است.

اشکال سیال و نرم با گوشه‌های گرد تنها به دلایل زیبایی‌شناسانه در این پروژه طراحی داخلی کلینیک انتخاب نشده‌اند. در اینجا بحث امنیت کودکان بسیار مطرح بوده است. در نظر گرفتن گوشه‌های گرد باعث می‌شود که کودکان حین دویدن و برخورد به لبه‌ی دیوارها دچار آسیب نشوند. فضای کلینیک باز و خلوت است تا والدین راحت‌تر بتوانند فرزند خود را کنترل کرده و مراقب فعالیت‌هایش در محیط باشند.

مبلمان نرم به دلیل امنیت و آسایش بیشتر مراجعین برای طراحی داخلی کلینیک انتخاب شدند. کودکان می‌توانند به راحتی خود را بر روی صندلی‌های بین‌بگ بیندازند و یا از صندلی‌های پلاستیکی مجسمه‌مانند بالا بروند. اسباب‌بازی‌ها و فرش‌های روشن در کنار پرتوهای نور ناشی از نورپردازی مخفی پشت المان‌های منحنی پیش‌ساخته، تحریک بصری ملایمی را برای بیماران کم سن و سال فراهم کرده‌اند.

قدرت آرام‌بخشی رنگ و نور برای ایجاد یک محیط حرفه‌ای و اما با اثربخشی فوق‌العاده در این پروژه طراحی داخلی کلینیک مشهود است. پالت رنگ طبیعی در کنار یک اکسنت وال نارنجی رنگ برای بیشتر بخش‌های این فضای کوچک انتخاب شده‌اند. تمام این عوامل روی هم برای امنیت و رفاه هر چه بیشتر کودکان خاصی در نظر گرفته شده است که مرتباً به این فضا مراجعه می‌کنند. 

ما معمولاً به دسترسی در ارتباط با توانایی های جسمی متفاوت افراد می‌اندیشیم تا اینکه به تفاوت‌های انسانی فکر کنیم. برای مثال لازم است تمهیداتی را در طراحی داخلی در نظر بگیریم که افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی مانند اوتیسم، مشکلات روانی و ... بتوانند به آسانی در فضا گردش داشته و مسیر خود را پیدا کنند. 

 

منبع: dornob.com

کابینت و قفسه در طراحی داخلی کلینیک

فضاهای درمانی مدرن دارای تجهیزات و وسایل متنوعی هستند و اغلب از سیستم اداری پیشرفته‌ای نیز برخوردارند. بر این اساس لازم است برای برقراری نظم و ترتیب و ایجاد فضایی بهینه و کارآمد، کابینت و قفسه‌هایی را برای آن در نظر داشته باشیم.  کابینت و قفسه در فضاهای مختلف یک کلینیک با توجه به نیاز ساکنین و مراجعین طراحی و استفاده می‌شوند. در فضاهای زیر لازم است حتماً کابینت و قفسه‌هایی را داشته باشیم.

• بخش اداری
• اتاق درمان
• اتاق استراحت کارمندان
• فروشگاه
• محل نگهداری دارو و تجهیزات

انواع کابینت مورد استفاده در طراحی داخلی کلینیک

کابینت‌ها را می‌توانیم به صورت سفارشی و با در نظر گرفتن نیاز بخش‌های مختلف یک کلینیک طراحی کنیم. اما به طور کلی برای بخش‌های مختلف نیاز به انواع خاصی از کابینت داریم که عبارتند از:

• کابینت دارای سینک در مطب پزشک
• کابینت مربوط به فایل‌های اداری و پرونده‌ها
• قفسه‌های دیواری برای نگهداری تجهیزات
• قفسه‌های کتاب برای اتاق انتظار

ایجاد فضایی منظم و سازمان یافته

در نظر گرفتن نظمی پایدار در فضا، هنگام بازسازی و طراحی داخلی کلینیک ، یکی از اصول مهمی است که طراحان باید در نظر داشته باشند. قرار دادن کابینت با ابعاد متناسب و استاندارد با توجه به نیاز هر فضا، باعث می‌شود که محیط از شلختگی و هرج و مرج نجات پیدا کند. تمام وسایل و تجهیزات به این ترتیب در جای مخصوص خود قرار دارند و کارمندان نیز در یافتن پرونده‌ها و مدارک مختلف دچار مشکل نخواهند شد.

نگهداری اصولی تجهیزات بر اساس مقرارت

در نظر گرفتن شرایط ایمنی درست برای نگهداری داروها و تجهیزات پزشکی، از جمله اقدامات مهمی است که باید هنگام طراحی داخلی کلینیک در نظر داشته باشیم. ایجاد قفسه‌های ایمن دارای درب ضد سرقت و طراحی هماهنگ با دکوراسیون داخلی کلینیک ، مستلزم کمک گرفتن از متخصصین طراحی داخلی است. توصیه می‌شود که قفسه‌ها در ارتفاعی نصب شوند که از دسترس کودکان دور باشند.