طراحی داخلی برای افراد دارای بیماری ذهنی

نحوه‌ی درمان و کنترل بیماری‌های روانی و ذهنی در طول سالیان گذشته تغییرات چشم‌گیری داشته است. به همین ترتیب طراحی فضاهای درمانی مربوطه نیز با توجه به این تغییرات و پیشرفت‌ها شکل تازه‌ای پیدا کرده‌اند. طراحی بیمارستان و فضاهای درمانی تأثیر به سزایی در بهبود حال بیماران دارد و طراحی داخلی اصولی منجر به درک بهتری از تشخیص و مراقبت از بیماران منجر می‌شود. در ادامه نکاتی را خواهید خواند که از نظر پژوهشگران به طراحی اصولی برای افراد دارای بیماری‌های روانی کمک می‌کند.

بهبود و مداوا

مراکز درمانی امروزی با دیدگاه انسانی‌تری طراحی می‌شوند و تمرکز طراحان بر روی خلق و خوی تک تک افراد است تا به این شکل فضایی را ایجاد کنند که برای همه ملموس و امن باشد. در واقع لازم است در کنار ضوابط طراحی و استانداردها، عواطف انسانی را نیز در نظر داشته باشیم.

برای طراحی داخلی کلینیک با محوریت توجه به بیماران، لازم است مواردی مانند بهبود، تشویق به مداوا و ارتقا دادن نتایج درمان را در نظر بگیریم. این موارد می‌تواند همه چیز را در بر بگیرد. از انتخاب رنگ آرامش‌بخش برای دیوارها تا المان‌های طبیعی مانند گیاهان سبز که به ایجاد جوی صمیمی برای بیماران و خانواده‌های آنها منجر می‌شود. گذراندن زمان در فضاهای درمانی برای بیماران و خانواده‌های آنها استرس به همراه دارد اما با یک طراحی اصولی می‌توانیم کنترل بهتری بر احساسات بیماران داشته و به بهبودی هر چه زودتر آنها کمک کنیم.

تمرکز بر امکانات رفاهی

فرایند درمان در یک مرکز درمانی اغلب به خوبی پیشرفت خواهد کرد اگر محیط درمانی نیز به ایجاد حس مشارکت و خودمراقبتی کمک کرده و به بیماران انگیزه و امید برای ادامه ببخشد. این رویکر در طراحی به این معنا است که دادن حق انتخاب به بیماران برای انتخاب امکانات رفاهی گوناگون، یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌هایی است که باید در نظر داشته باشیم. برای مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اتاق ورزش و تمرین
• استودیوهای هنری
• امکان دسترسی به غذاهای سالم
• فضاهای باز
• مکان‌هایی برای پیاده‌روی
• امکان انجام فعالیت‌های فردی یا گروهی در طی روند درمان
• امکان برقراری ارتباط بیماران با یکدیگر و ایجاد حس هم‌دلی در بین آنها

زیبایی و ایمنی

موارد عملکردی که هنگام طراحی داخلی کلینیک در جهت ایجاد محیطی استاندارد باید در نظر داشته باشیم عبارتند از:

• نورپردازی
• ایجاد شرایط آکوستیک مطلوب
• متریال مناسب
• مبلمان مناسب

برای انتخاب درست این موارد باید علاوه بر در نظر گرفتن عملکرد و استانداردها، ایجاد حس مثبت و زیبایی را نیز در نظر داشته باشیم. در این میان می‌توانیم از این موارد جهت ایجاد محیطی زیبا و دعوتگرا پیروی کنیم.

طرح و الگو: برای مثال طرح کفپوش‌ها باید ساده و مینیمال انتخاب شود تا خیرگی چشم ایجاد نکرده و باعث سردرگمی بیماران در فضا نشود.

مسیریابی: سیستم مسیریابی مناسب از جمله موارد ضروری است که هنگام طراحی کلینیک باید در نظر داشته باشیم تا افراد در محیط دچار سردرگمی نشوند و به آسانی به فضاهای مورد نظر خود هدایت شوند.

آکوستیک: وجود صداهای مزاحم در مراکز درمانی باعث ایجاد تنش در بیماران و کادر درمان می‌شود. در چنین فضایی امکان خطای پزشکی نیز وجود دارد. بر این اساس لازم است با در نظر گرفتن اصول و ضوابط، محیطی ایجاد کنیم که از شرایط آکوستیک مطلوبی برخوردار باشد.

نورپردازی: استفاده از لامپ‌های فلورسنت باید محدود شود و برای نوررپزدازی باید از جایگزین بهتری مانند لامپ‌های LED استفاده کنیم که نور گرم و زیباتری دارند و حالتی صمیمی و خودمانی به فضا می‌بخشند.

مبلمان: مبلمان باید بر اساس شرایط بیماران طراحی و یا انتخاب شود. در برخی موارد لازم است که مبلمان سنگین و غیر قابل حرکت باشد. در موارد دیگر ممکن است به مبلمان سبک‌تر نیاز داشته باشیم که به آسانی جابجا شود.

طراحی انسان‌محور

یک طراحی خوب، قدرت ایجاد محیطی کاملاُ انسانی و پویا را دارد. توجه به شرایط بیماران و خواسته‌های آنها از اولویت‌های یک طراحی انسان‌محور است. بیمار وقتی ببیند حتی در جزئیات هم حق انتخاب دارد، حس بهتری به روند درمان پیدا می‌کند و باعث می‌شود رضایت بیشتری داشته باشد. 

آن روزها گذشت که در محیط درمانگاه‌ها تنها شاهد تجهیزات زمخت درمانی، اتاق‌های بدون حریم خصوصی و معماری دلهره‌آور بودیم. در حال حاضر بیماران و خانواده‌های آنها با فضایی مدرن و دعوتگرا مواجه می‌شوند که در آن تمام نیازهای آنها در نظر گرفته شده است. شفقت و هم‌دلی انسانی باید در طراحی مشهود باشد. به این ترتیب افراد دارای مشکلات روانی راحت‌تر روند درمان را طی کرده و تحت مراقبت قرار می‌گیرند.